มีความทุกข์จากการทำงาน หาทางออกอย่างไรดี

สมัยที่ผมทำงานใหม่ๆ ทุกเช้าของวันทำงาน ผมมักจะลุ้นว่ามีอีเมลจากหัวหน้าส่งคำติชมงานเขียนมาหรือเปล่า

ทุกครั้งที่มีอีเมลมาจากหัวหน้า หัวใจผมมักเต้นแรงไม่เป็นจังหวะ และภาวนาว่าขอให้งานที่ส่งไป มีข้อผิดพลาดน้อยที่สุด

ผมนั่งทำงานด้วยสภาวะน้ำตาตกใน เพราะตัวอักษรสีแดงปรากฏในงานเขียนเต็มไปหมด

ทุกคำของการติจากหัวหน้า ผมสัมผัสได้ถึงอารมณ์และสิ่งที่ผมควรพัฒนางานให้มากกว่านี้

หัวหน้าผมเป็นคนตรง โผงผาง เข้มงวดกับผลงาน มีความละเมียดละไมกับงานเขียนเป็นอย่างมาก

ความเลวร้ายที่สุดของผมในการทำงานเขียน คือ การกลับไปทำความเข้าใจการเขียนประโยค เรียบเรียงตรรกะ การใช้ระดับภาษา และฝึกเก็บคลังคำให้เยอะๆ เพื่อเป็นอาวุธในการนำมาใช้ให้งานเขียนมีพลัง มีความสวยงามต่อบริบทที่เหมาะสม

แม้ทุกวันนี้ผมจะไม่ได้เป็นลูกน้องของเขาแล้ว แต่ผมก็ยังเก็บความรู้ที่หัวหน้าแนะนำมาใช้ในการทำงานอยู่เสมอ

ครั้งหนึ่งในวงสุรา ผมเคยถามหัวหน้าว่าทำไมถึงเป็นคนพูดตรง

หัวหน้าให้เหตุผลว่า

“การเป็นคนแบบนี้เสียอย่างหนึ่งคือ เพื่อนมักจะน้อย เพราะรับคำพูดของเขาไม่ค่อยได้ แต่ที่เลือกทำอย่างนี้ เพราะมันคือความจริงที่ดีที่สุด มาจากความหวังดีที่สุด เพราะผมไม่รู้ว่าผมจะตายเมื่อไหร่ การพูดตรงจึงเป็นการชี้ให้เห็นปัญหาได้ดีที่สุดสำหรับผม”

ในคืนนั้น หลังผมฟังเหตุผลของหัวหน้า ผมจึงเข้าใจถึงยาขมที่เขามอบให้ผมมาตลอดในการทำงาน ซึ่งยาก็ออกฤทธิ์ได้ดี

ความทุกข์ที่ได้รับในช่วงแรกมันขมจนความรู้สึกระบมไปหมด แต่เมื่อได้รับบ่อยๆ บนความเข้าใจในเจตนาของหัวหน้า ทำให้งานของผมมีพัฒนาการขึ้นมาบ้าง

ผมเคยถามหัวหน้าว่า มีนักเขียนท่านใดที่ผมควรเรียนรู้หลักการเขียนได้บ้าง หัวหน้าแนะนำให้ไปอ่านคอลัมน์ของพระไพศาล วิสาโล ในนิตยสารสารคดี

ผมติดตามอ่านเรื่องราวของพระไพศาลมาเรื่อยๆ จนกระทั่งค้นพบว่า ท่านมีมุมมองที่น่าสนใจมากมาย ทั้งในเรื่องของพุทธ วิทยาศาสตร์ สังคม วัฒนธรรม โลกาภิวัฒน์ รวมไปถึงทักษะการเชื่อมโยงและการลำดับเรื่อง

ผมไม่รู้ว่าการให้ไปศึกษางานเขียนของพระไพศาลนั้น หัวหน้าตั้งใจให้ผมเข้าใจเรื่องความทุกข์ที่ผมต้องเผชิญต่อคำติชมในงานเขียนหรือเปล่า ซึ่งโดยรวมแล้วงานเขียนของพระไพศาลก็ช่วยยกระดับมุมมองบนความทุกข์ได้อย่างมีรสชาติ และคุณประโยชน์มากมาย

มีบทความหนึ่งของท่านได้ตั้งคำถามได้อย่างน่าสนใจ

‘สมชายกำลังเดินเล่นในสวนมะพร้าว และจู่ๆ ลิงเกเรตัวหนึ่งก็หยิบมะพร้าวขว้างใส่เขาจากต้นไม้ บังเอิญเขาเห็นเสียก่อน ขณะที่มะพร้าวลูกนั้นกำลังพุ่งมาที่ตัวเขา

คุณคิดว่าเขาควรทำอย่างไร ถ้าเป็นคุณ คุณต้องหลบมะพร้าวลูกนั้นอย่างแน่นอน แต่ถ้าหากเขาเอาตัวรับมะพร้าวลูกนั้น คุณก็คงส่ายหัวว่าทำไมเขาโง่อย่างนั้น

ไม่มีใครที่ไม่หลบเมื่อรู้ว่าลูกมะพร้าวกำลังพุ่งเข้ามา

แต่เหตุใดผู้คนจึงไม่ทำเช่นนั้นบ้างเวลาถูกสาดใส่ด้วยถ้อยคำหยาบคายหมายมุ่งร้าย ร้อยทั้งร้อยกลับเอาตัวออกรับคำด่านั้นอย่างเต็มที่ ทั้งๆ ที่รู้ว่าการทำเช่นนั้นย่อมเจ็บปวด

คนฉลาดย่อมไม่ยื่นหน้าแอ่นอกรับลูกมะพร้าว(หรือก้อนอิฐ)ที่ถูกขว้างใส่ฉันใด เมื่อถูกกระทำด้วยถ้อยคำรุนแรง ก็ไม่เอาตัวรับคำด่าฉันนั้น’

เมื่อผมอ่านบทความชิ้นนี้ของท่านจบลง ความทุกข์ต่างๆ ที่เคยได้รับนั้นบรรเทาลงเป็นอย่างมาก

คำวิพากษ์วิจารณ์ คำติติง ทั้งหลายที่ผมเคยได้รับนั้น มันเหมือนลูกมะพร้าวที่ท่านเปรียบเปรยไว้ไม่มีผิด

ความเจ็บปวด คือ การแอ่นอกรับวิวาทะที่ไม่ประสงค์ดี สิ่งที่จะระงับความเจ็บปวดได้ดีที่สุดคงเป็นสติเท่านั้นที่ทำให้เราพินิจพิจารณาสถานการณ์และมองการเคลื่อนไหวของคำเหล่านั้นให้หายไปเหมือนปรากฏการณ์คลื่นกระทบฝั่ง

บางครั้ง เราก็นำคำวิพากษ์วิจารณ์ คำตำหนิติเตียน มาเป็นแรงขับเพื่อให้เราพิสูจน์ตัวเองให้ดีขึ้นต่อไปก็ย่อมได้ ซึ่งคนที่จะประสบกับชัยชนะโดยมากย่อมต้องมีบาดแผลแห่งการเรียนรู้มาก่อน
ซึ่งกว่าแผลเหล่านั้นจะหาย ย่อมต้องได้รับอาการเจ็บปวดเป็นธรรมดา

ความทุกข์ทรมานอาจเป็นขั้นบันไดที่ทำให้เราก้าวขึ้นไปใกล้ความฝันที่เราหมายไว้

ความทุกข์ทรมานเป็นขั้นตอนที่สร้างกล้ามเนื้อของความอดทนและประสบการณ์ให้แข็งแกร่งขึ้น

ความทุกข์ทรมานคือวิตามินชนิดหนึ่งที่ผู้ประสบความสำเร็จ ต้องมีอยู่ในตัวเสมอ

ความทุกข์ คือ หนทางสู่ความสุขอย่างหนึ่ง หลังจากเราได้ฝ่าฟันจนผ่านพ้นไป

ทุกครั้งที่เราทบทวนถึงความทุกข์เหล่านั้น เราอาจจะขอบใจมันด้วยซ้ำที่ทำให้เรามีวันนี้

คำวิพากษ์วิจารณ์ คำตำหนิ ทุกอย่างในการทำงาน คงเหมือนที่พระไพศาลว่าไว้

มองให้ดีก็คือ “อมฤตธรรมจากเทวดา” หากเห็นแก่นธรรมจากถ้อยคำเหล่านี้ได้ เราจะได้ประโยชน์อย่างมากจากมัน เช่นเดียวกับมะพร้าว ที่นอกจากทำร้ายคนได้แล้ว ยังสามารถให้น้ำและเนื้อที่อร่อยหอมหวานได้ด้วย

ด้วยเหตุนี้เอง ทำให้ผมเพิ่งรู้ว่ารสชาติของความทุกข์

มันไม่ได้ขมเสมอไป

หมายเหตุ: บทความนี้คือส่วนหนึ่งของหนังสือ ‘สิ่งที่เจ้านายไม่เคยบอก’